莱西市实施四大战略建北部绿色崛起的典范之城 - 花甲乡新闻网

{{Xeografía}}
'''Gondwana''' ye'l nome que se-y da a un antiguu [[continente|bloque continental]] meridional que resultó de la partición en dos de [[Panxea]], cuando s'estendió'l [[mar de Tethys]] escontra l'oeste, lo que lo dixebró de [[Laurasia]]. Mientres el [[Xurásicu]] y el [[Cretácicu]] Gondwana foi biforcándose, y dio llugar a les mases continentales de les actuales [[Suramérica]], [[áfrica]], [[Australia]], [[Zealandia]], l'[[Indostán]], la islla de [[Madagascar]] y [[L'Antártida]], un procesu de partición y allo?amientu que siguió mientres el [[Cenozoicu]] y permanez activu.

== Historia ==
Foi nomáu per primer vegada en 1861 pol xeólogu austriacu [[Eduard Suess]] (1831–1914) pol nome d'una rexón del norte de la India, [[Gondwana (India)|Gond]] (''gondwana'', en [[sánscritu]], ''monte de Gond''), na que se describieren secuencies sedimentaries del [[Permianu]]-[[Triásicu]] qu'él pensó seríen d'un vieyu continente. Depués Suess escribió sobre él llamándolo ''Gondwána-Land'' nel so llibru ''Les cares de la Tierra'' (''Das Antlitz der Erde''), publicáu ente 1883 y 1901.

== Historia xeolóxica ==
Nel [[Permianu]] (hai más de 250 millones d'a?os) toles mases continentales taben axuntaes nun únicu [[supercontinente]], al que llamamos agora [[Panxea]]. Hai unos 200 millones d'a?os ésta habíase partíu en dos [[supercontinentes]]: [[Laurasia]], al norte y Gondwana, al sur. Dixebrar entós l'[[océanu Tethys]], que s'estendía dende'l sur d'Asia, pola actual cuenca del [[Mediterraneu]], hasta l'actual América, dixebrada en dos peles sos agües, pos [[América del Norte]] taba xunida a [[Europa]] y [[Suramérica]] a áfrica. Enantes el continente de Gondwana foise subdividiendo en grandes bloques separaos por [[rift|quebres]] de la [[litosfera|litosfera continental]]. Esos fragmentos, continentes o [[subcontinente]]s, esvalixar nun procesu qu'entá sigue, complementáu agora con una converxencia xeneral de los continentes del norte (laurásicos) contra los del sur (gondwánicos). D'esta miente, Gondwana emburriaría contra los continentes [[boreal]]es'l [[geosinclinal]] [[mediterraneu]], plegando los [[alpes]] [[Eurasia|euroasiáticos]] y provocando nellos grandes [[tectónica de plaques|corrimiento]] escontra'l norte. Al empar, Norteamérica y Suramérica confluyeron dando llugar al llevantamientu del [[ismu de Panamá]].

[[áfrica]], que constituyía'l nucleu central de Gondwana, sigue estazándose. Nun pasáu relativamente recién dixebrar d'[[Arabia]], que sigue allo?ar escontra'l noroeste al dir enanchándose'l [[rift]] del [[mar Roxu]]. Agora, anque bien amodo, ta esgazándose otru fragmentu del continente africanu, al este del llamáu [[Gran Valle del Rift]], que ye una enorme quebra que parte na desaguada del [[ríu Zambeze]] y va hasta'l [[mar Roxu]], jalonada polos [[llagu|llagos]] [[llagu Malawi|Malawi]], [[Llagu Tanganica|Tanganica]], [[llagu Victoria|Victoria]] y [[llagu Rodolfo|Rodolfo]]. Tamién se mueve bien amodo escontra'l [[Mediterraneu]] y va acabar encuallándose contra los países del sur d'Europa.

== Bioxeografía ==
{{Imaxe múltiple |
 posición_tabla = right
 | direición = vertical
 | anchu = 350
 | títulu = Reino fitoxeográficos
 | semeya1 = ReinosFLORALES.gif
 | testu1 = Engler estremó la flora mundial en 7 reinos [[Fitoxeografía|fitoxeográficos]] según los sos endemismos de families de plantes.| alineación_texto1 = left
 | semeya2 = Cretacico-isotermas-y-mapamundi.svg
 | testu2 = Nel Cretácicu aniciaron les anxospermes y diversificáronse rápido, aniciándose munchos de los llinaxes angua?o na categoría de familia. Escontra'l norte reparen Norteamérica y Europa, escontra'l sur L'Antártida, Australia y la India (equí amplificaos pola deformación del mapamundi), y nel centru los continentes d'áfrica y Suramérica.| alineación_texto2 = center
}}
Ye importante [[bioxeografía|bioxeográficamente]], pos esplica la [[área bioxeográfica|distribución xeográfica]] de munchos [[taxón|grupos taxonómicos]], que surdieron ellí, y tremáronse depués dalgunos a los continentes septentrionales derivaos de Laurasia; o que, nacíos en Laurasia, aprucieron depués nos continentes meridionales, como nel casu de los [[Eutheria|mamíferos placentarios]] que pasaron a Suramérica y sirvió de proteición a delles especies como les [[placerias]] y [[koolasuchus]], o la distribución actual de la [[flora antártica]].

== Ver tamién ==
* [[Ciclu supercontinental]]
* [[Tectónica de plaques]]
* [[Deriva Continental]]
* [[Alfred Wegener]]
* [[Laurasia]]
* [[Panxea]]
* [[Panthalassa]]
* [[Triásicu]]
* [[Gond]]

== Referencies ==
{{llistaref}}

== Enllaces esternos ==
{{commonscat|Laurasia and Gondwana|Gondwana}}

{{Tradubot|Gondwana}}

{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Continentes arcaicos]]
[[Categoría:Supercontinentes]]
[[Categoría:Ciencia y teunoloxía d'Austria]]